Zeven musea, een schouwburg, meerdere muziekpodia, kunst in de buitenlucht, street art en een rijk verenigingsleven. De culturele instellingen en de gemeente zorgen in Velsen met elkaar voor een gevarieerd aanbod waar jong en oud van kan genieten.
De Stadsschouwburg Velsen, in 1938 geopend als bioscoop en in 1950 verbouwd tot theater, is een van de meest karakteristieke theaters van Nederland. Zowel podiumkunstenaars van nationale en internationale faam als aanstormend talent én het publiek uit de wijde regio roemen deze plek om zijn sfeer, gastvrijheid en programmering. Sinds de zomer van 2020 worden er in het theater, net als vroeger, weer films vertoond. De sfeervolle foyer is de ideale plek om na de voorstelling nog een drankje te doen.
In de duinen aan de kust van IJmuiden liggen ze als stille getuigen van de Tweede Wereldoorlog. Betonnen bunkers. De bunkers zijn onderdeel van de Atlantikwall, de verdedigingslinie aan de kust van West-Europa, die door de Duitsers gebouwd is om de geallieerden van het vasteland af te houden. Een deel van deze bunkers vormt samen het Bunker Museum IJmuiden. Waar bezoekers op ontdekkingstocht kunnen in bunkers en door loopgraven. Hier wordt alles uitgelegd over de leefomstandigheden van de Duitse soldaten, maar ook over het verzet tijdens de oorlog. Vaak heel gevaarlijk werk. In één van de bunkers is een mini onderzeeër te bewonderen, de Seehund. Twee matrozen kregen aan het einde van de oorlog het commando om met deze onderzeeër Engelse schepen aan te vallen. Over het gehele jaar worden er meerdere rondleidingen georganiseerd. Zowel in het museum zelf als in de buurt eromheen.
Beeckestijn is een 18de-eeuws buitenplaats van grote allure, een prachtig voorbeeld van de cultuur van de Hollandse landgoederen. Het is één van de weinige in zijn geheel bewaard gebleven grote buitens die aan de duinrand in Kennemerland werden gesticht als zomerverblijven van Amsterdamse regenten. Naast de fraaie tuinen, die vrij toegankelijk zijn, mag een bezoek aan het monumentale museumhuis niet ontbreken!
In Velsen staan vele kunstobjecten verspreid over de gemeente. Zoals de Vissersman met lantaarn op de Kop van de Haven, het Anker aan de Viskade, de Fuga aan het Noordzeekanaal, de Kanaalgravers op het Pontplein en de klassieke beelden in de tuin van Buitenplaats Beeckestijn. Ook zijn er in de haven op verschillende plekken muurschilderingen te bewonderen, zoals de street art van Bier en Brood, Smates en Karski & Beyond. Alle kunstobjecten zijn terug te vinden op de website van Beelden in Velsen. Bovendien is er eind 2020 een nieuw boek over de objecten uitgekomen met als titel Beelden in Velsen. Op dit moment is per fiets de route Pollution Art Festival door de IJmond te volgen.
Het culturele leven in de gemeente Velsen heeft veel te bieden. Tientallen amateurverenigingen en professionele organisaties bieden activiteiten aan voor een zeer breed publiek. Zang, theater, muziek en beeldende vorming, het is er allemaal voor jong en oud. Iedereen kan op zijn eigen niveau deelnemen en de meest creatieve versie van zichzelf ontdekken. In dit culturele magazine stellen veertig organisaties zich aan u voor. Ze geven samen een goede indruk van het veelzijdige cultuuraanbod binnen onze gemeentegrenzen.
Hoe is IJmuiden ontstaan? Hoe werd het Noordzeekanaal gegraven? En waarom? In het Zee- en Havenmuseum in IJmuiden leren bezoekers alles over de geschiedenis van IJmuiden. En niet alleen over het Noordzeekanaal en IJmuiden zelf. In de voormalige Visserijschool, een markant gebouw aan de Havenkade, is ook alles te ontdekken over de visserij en maritieme activiteiten zoals sleepvaart en reddings- en Loodswezen. Voor de jonge bezoekers zijn er speurtochten en is er een spannend escapespel. En op iedere laatste zaterdag van de maand worden in de Motorenhal oude scheepsmotoren gestart tijdens de motorendraaidag. Vanuit de radartoren is er een prachtig uitzicht over de havens van IJmuiden. Voor wie wil bijkomen van een enerverend bezoek, is er een kop koffie, thee of frisdrank te bestellen in het Museumcafé.
De Ruïne van Brederode is een overblijfsel van het middeleeuwse kasteel van de heren van Brederode. Omstreeks 1355 werd het kasteel van een oudere burcht gebouwd. Uit militair en handelsoogpunt lag het Kasteel Brederode zeer strategisch. Het drassige veen waarmee het kasteel omgeven was, maakte de kans op onverwachte aanvallen aanzienlijk kleiner. Toch slaagden de Spaanse soldaten er in 1573 in om het kasteel te plunderen en in brand te steken en sinds die tijd is het een ruïne. Het kasteel is beperkt open voor een bezoek. Naast rondleidingen en verschillende evenementen zijn er ook voor de kinderen genoeg dingen te beleven. Voor onze jonge bezoekers hebben we namelijk verkleedkleren, ‘echte’ houten paarden en een speurtocht. En we hebben voor hen blokken en barbies om kasteel Brederode weer op te bouwen en barbiejonkvrouwen er te laten wonen. Verder zijn er regelmatig kinderrondleidingen.
Leuk en leerzaam, met aandacht voor de natuur. Dat is in één zin waar het Pieter Vermeulen Museum in Driehuis voor staat. In het museum wordt twee keer per jaar een tentoonstelling ingericht met als thema’s duurzaamheid, klimaatcrisis en energie. Verder valt natuurlijk de eigen collectie te bewonderen. De basis van die collectie is ooit geschonken aan de gemeente Velsen door Frits Vermeulen. De collectie bevat onder andere veel schelpen en geprepareerde dieren die hier in de omgeving voorkomen. Voor iedereen die graag iets wil leren over cultuur, natuur, milieu, duurzaamheid en klimaatverandering moet dit museum zeker op de bucket list. Daarnaast worden er ook vaak workshops georganiseerd in het museum en daarbuiten, zoals op scholen. Zo houdt het museum zich al bijna 70 jaar bezig met de educatie en bewustwording over natuur, milieu en landschap.
Het Hoogovensmuseum toont de geschiedenis van het bekende staalbedrijf op de noordoever van het Noordzeekanaal. De ontwikkeling van de ijzer- en staalindustrie wordt levend gehouden door het presenteren van objecten, historische documenten, foto’s en filmmateriaal. Het museum is gevestigd in een historisch gebouw, de oude buizengieterij, dat gelegen is net buiten het bedrijfsterrein achter het congrescentrum van Tata Steel in Velsen-Noord. Een bezoek aan het Hoogovensmuseum is goed te combineren met SHIP, want deze twee musea liggen een paar minuten rijden van elkaar.
