Wonen in Velsen

Verrassend veelzijdig wonen in Velsen

Velsen is een dynamische gemeente waarin veel gebeurt. We worden niet voor niets ‘Nederland in het klein’ genoemd. We hebben het zelf óf we hebben het in de buurt. Wonen in Velsen doe je met plezier. IJmuiden is onze grootste woonkern. Hier zijn de visserij, havens, staalindustrie en het toerisme de economische parels. Andere kernen zijn Velsen-Noord, Velsen-Zuid, Driehuis, Velserbroek, Santpoort-Noord en Santpoort-Zuid. In de gemeente Velsen wonen bijna 70.000 mensen, waarvan de helft in IJmuiden.

Veelzijdig

De zeven kernen van Velsen hebben allemaal een eigen karakter. In Oud-IJmuiden voel je de dynamiek van de havens, terwijl je vanuit andere delen van de kustplaats zo de duinen inloopt. Het strand is voor iedereen dichtbij. Velsen-Zuid, Driehuis en Santpoort ademen een dorpse sfeer, terwijl wonen in Velsen-Noord onlosmakelijk verbonden is met de staalindustrie. Velserbroek is de nieuwste kern van Velsen. Hier werden de eerste woningen gebouwd in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Wonen in Velsen is verrassend veelzijdig!

Voorzieningen

Naast ruimte, natuur en bedrijvigheid heeft Velsen allerlei voorzieningen die het wonen net iets prettiger maken. IJmuiden heeft een eigen schouwburg en een zwembad met een binnen- en buitengedeelte. Bibliotheken zijn er in IJmuiden en Velserbroek. Velsen kent een bloeiend verenigingsleven dat in stand wordt gehouden door vele honderden vrijwilligers. Winkelen kan onder meer in IJmuiden Centrum, Santpoort-Noord. Ouders hebben de keuze uit verschillende soorten basisonderwijs, waarna kinderen kunnen doorstromen naar het voortgezet onderwijs of een beroepsopleiding in de buurt.

IJmuiden

De oorsprong van IJmuiden ligt in 1876 toen het Noordzeekanaal werd opengesteld. Het IJ en het Wijkermeer werden hiervoor ingepolderd. Veel kanaalwerkers bleven hier wonen en vormden de eerste bewoners. De nieuwe vestiging werd door Koning Willem III, IJmuiden gedoopt -monding van het IJ-. De plaats ontwikkelde zich snel door de visserij en scheepvaart.

Heerlijk dagje strand
IJmuiden groeide uit tot de belangrijkste aanvoerhaven van zeevis in ons land, een positie die tot op de dag van vandaag wordt vervuld. De pieren vormen voor zowel de visserij als het toerisme een belangrijk element. Ten zuiden van de Zuidpier is namelijk een heel nieuwe situatie ontstaan: ontwikkeling van het IJmuiderstrand. Enkele jaren geleden is het strand compleet opnieuw ingericht om meer toeristen en recreanten naar IJmuiden aan Zee te trekken: het strand is dichter bij zee gebracht, er is een plezierjachthaven aangelegd, een boulevard en er is een Binnenmeer aangelegd. Dit alles is mogelijk geweest doordat door natuurlijke oorzaken aan de buitenkant van de Zuidpier, steeds meer land ontstond.

Velsen-Noord

De oorsprong van de gemeente is het dorp Velsen, ingeklemd tussen de autoweg en het Noordzeekanaal, vroeger een agrarische gemeenschap tussen de duinen en het Wijkermeer. Reeds in de vroege bronstijd was er bewoning in het lagunegebied, gevormd door strandwallen en strandmeren.

De Romeinse overheersing liet zijn sporen achter in de vorm van een haven aan het Wijkermeer. De Velsense Engelmunduskerk was een van de vijf moederkerken van het graafschap Holland. De in Romaanse stijl opgetrokken toren dateert van de 12e eeuw.

In de 17e en 18e eeuw was de duinrand een gezocht oord voor Amsterdamse kooplieden, die er buitenplaatsen bouwden. Beeckestijn, Velserbeek, Waterland en Schoonenberg getuigen hiervan. Deze landgoederen, voor een groot deel toegankelijk als openbaar park, de uitgestrekte duingebieden, de unieke, 3 kilometer lange zuidpier (spectaculair wandelen), het brede strand en het Recreatiegebied Spaarnwoude, maken Velsen tot een aantrekkelijke gemeente voor toerisme en openluchtrecreatie. De ruime (vissers- en vracht-)havens van IJmuiden behoren tot de grootsten van Nederland.

Driehuis

Driehuis wordt in de 16de eeuw aangemerkt als een gehucht bestaande uit drie hofsteden en enkele kleine huisjes. In een van die boerderijen een Rooms katholieke boerderijkerk. In de 17de en 18de eeuw enkele buitenplaatsen, waaronder Westerveld. In de tweede helft van de 19de eeuw en begin 20ste eeuw wordt de eeuwenoude verbindingsweg Driehuizerkerkweg een dorpsstraat met overwegend kleinschalige bebouwing.

De oude boerderijkerk wordt aan het eind van de 19de eeuw gesloopt en vervangen door het huidige neo gotische kerkgebouw. De kerk is zo groot ten opzichte van het dorpje omdat dit in die tijd de enige Rooms katholieke kerk van de gemeente Velsen was. Alle katholieke Velsenaren gingen hierheen. Bij de kerk ontstond een Roomse enclave met een school, een internaat en het missiehuis.

De buitenplaats Westerveld veranderde in 1888 in een begraafplaats, waarna in 1913 het eerste crematorium van Nederland op het terrein werd gevestigd. In de jaren dertig wordt Driehuis een typische forensengemeenschap door de bouw van enkele middenstandswijken. In de jaren zeventig ontstaan grote bouwblokken (verpleeghuis en verzorgingshuizen).

Velsen-Zuid

De oorsprong van de gemeente is het dorp Velsen, ingeklemd tussen de autoweg en het Noordzeekanaal, vroeger een agrarische gemeenschap tussen de duinen en het Wijkermeer. Reeds in de vroege bronstijd was er bewoning in het lagunegebied, gevormd door strandwallen en strandmeren.

De Romeinse overheersing liet zijn sporen achter in de vorm van een haven aan het Wijkermeer. De Velsense Engelmunduskerk was een van de vijf moederkerken van het graafschap Holland. De in Romaanse stijl opgetrokken toren dateert van de 12e eeuw.

In de 17e en 18e eeuw was de duinrand een gezocht oord voor Amsterdamse kooplieden, die er buitenplaatsen bouwden. Beeckestijn, Velserbeek, Waterland en Schoonenberg getuigen hiervan. Deze landgoederen, voor een groot deel toegankelijk als openbaar park, de uitgestrekte duingebieden, de unieke, 3 kilometer lange zuidpier (spectaculair wandelen), het brede strand en het Recreatiegebied Spaarnwoude, maken Velsen tot een aantrekkelijke gemeente voor toerisme en openluchtrecreatie. De ruime (vissers- en vracht-)havens van IJmuiden behoren tot de grootsten van Nederland.

Velserbroek

Velserbroek is een 13de eeuwse polder met een van oudsher uniek waterhuishoudkundig systeem. Schatrijk aan archeologische waarden vanaf de periode laat neolithicum tot middeleeuwen. In de polder zelf van oudsher geen bebouwing; wel aan de noord west rand in de Hofgeest (samen met de Biezen het agrarisch hart van historisch Velsen).

De polder stond tot aan de aanleg van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876 en de daarmee gepaard gaande drooglegging van het Wijkermeer per definitie in de wintermaanden onder water. De lage 13de eeuwse Velserdijk is nog wel aanwezig, maar is op diverse plaatsen verstoord. Ook de Slaperdijk is er samen met de Verdolven Landen nog, maar is aangetast en wordt verder bedreigd.

De polder wordt sinds 1985 bebouwd als nieuwe woonkern. Het agrarische karakter van de Hofgeesterweg is verloren gegaan door de combinatie met de nieuwbouw.

Santpoort-Noord

Santpoort is tenminste in de 12de eeuw ontstaan als een gehucht aan de westzijde van de kruizing tussen de eeuwenoude Heerenweg (nu Hoofdstraat) en Westlaan (Huis ten Bildtstraat). Bekend als pleisterplaats met verhoudingsgewijs veel herbergen.

Vanaf de tweede helft van de 16de eeuw tot in de 19de eeuw zijn veel blekerijen ontstaan in het ontgonnen veengebied. De blekerijen zijn in de 19de eeuw verdwenen. Een deel van de gronden is ingericht tot de buitenplaats Spaarnberg, waar het huidige Burgemeester Rijkenspark ook deel van uitmaakte.

De lintbebouwing breidt zich in de tweede helft van de 19de eeuw uit. Blijft voornamelijk agrarisch. Vanaf 1905 een ontwikkeling tot forenzendorp. De kleinschaligheid van de bebouwing heeft zeer lang stand gehouden en is pas in de jaren negentig van deze eeuw doorbroken.

De 18e eeuwse korenmolen De Zandhaas heeft twee voorgangers gekend. Het molenrecht was aan de Heren van Brederode, die tevens ambachtsheren van het ambacht Velsen waren.

Santpoort-Zuid

Aan de zuidzijde en de noordzijde van het middeleeuws moerasgebiedje de Schipbroeken lag een kasteel, die beide een strategische ligging hadden. Het kasteel Brederode is de bekendste van die twee; het Huis te Velsen is in de 15de eeuw verloren gegaan. Ook Brederode was al in de 16de eeuw tot ruïne vervallen, maar heeft tot inspiratiebron gediend voor veel kunstenaars, waaronder zeer belangrijke. De ruïne is aan het eind van de 19de eeuw als een van de eerste beschermde monumenten van Nederland “gerestaureerd”.

Santpoort Zuid is in de 16de eeuw als buurtschap ontstaan als direct gevolg van het graven van de Jan Gijzenvaart in 1537. De vaart was bedoeld als zandvaart. Aan het eind van de vaart werden langs de belangrijke verbindingsweg de Bloemendaalsestraatweg uiteindelijk negen blekerijen gevestigd. Tot ver in de 19de eeuw bleef Santpoort Zuid een uitgesproken blekersgemeenschap. Na de komst van het eerste station in 1865 ontstonden de Duinweg en de Vinkenbaan als forensen villabuurt. De Bloemendaalsestraatweg kreeg een dorps karakter en wordt gekenmerkt door kleinschalige architectuur waarvan nog een aantal 17de eeuwse huizen bewaard is gebleven. Door de aanleg van het Philipspark in de jaren dertig is het forensenkarakter definitief bepaald.

Kortom, wonen in Velsen doe je met plezier!